Eylül’de Bütçe Harcamaları Yavaşlama Gösterdi

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri, Eylül 2017

Açıklanma tarihi: 16.10.2017

Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi verilerine göre, 2016 Eylül ayında 16,9 milyar TL açık veren bütçe 2017’nin aynı ayında 6,4 milyar TL açık vermiştir. Faiz dışı denge ise Eylül 2016’da 10,7 milyar TL’lik açığa karşılık 2017’nin aynı ayında 2 milyar TL fazla vermiştir.

Böylece 2017’nin ilk 9 ayında bütçe toplam 31,6 milyar TL açık verirken faiz dışı fazla 15 milyar seviyesinde gerçekleşmiştir. 2016’nın aynı döneminde 12 milyar TL bütçe açığına karşılık 19,6 milyar TL faiz dışı fazla verilmişti. Son 12 aylık kümülatif merkezi yönetim faiz dışı dengesi Ağustos’ta 6,3 milyar TL açık göstermekteyken bu rakam Eylül’de 6,3 milyar TL fazlaya dönüşmüştür.

Eylül’de bütçe giderleri geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 2,6 nominal artışla 54,4 milyar TL’ye, bütçe gelirleri ise yüzde 32,9 artarak 48 milyar TL’ye yükselmiştir. Bu değişimler TÜFE’den arındırıldığında önceki yılın aynı ayına göre harcamaların yüzde 8,1 oranında azaldığı, gelirlerin ise yüzde 19 oranında arttığı görülmektedir.

Bütçe harcamaları yılın ilk 9 ayında genişlemeci mali politikaların etkisiyle önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17,2 ile güçlü bir yıllık artış göstermiş ve 416,5 milyar TL’den 488,2 milyar TL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde 404,5 milyar TL’den 456,6 milyar TL’ye yükselen bütçe gelirlerinde yüzde 12,9 oranında yıllık artış söz konusudur. TÜFE enflasyonundan arındırıldığında bu durum harcamalarda yüzde 5, gelirlerde ise yüzde 1,1 oranında artışlara denk düşmektedir.

2017’nin Ocak-Eylül döneminde vergi gelirleri yüzde 17,1 oranında artışla (reel artış yüzde 4,9) 385,3 milyar TL’ye ulaşırken en büyük katkı ithalattan alınan KDV gelirlerindeki yüzde 27,6’lık artıştan kaynaklanmıştır. Özel tüketim vergisi ile kurumlar ve gelir vergilerinde sırasıyla yüzde 28,8 ve yüzde 14,6 olan artışlar da vergi gelirlerindeki büyümede önemli rol oynamıştır. Yurtiçinde toplanan KDV gelirleri ise yüzde 6,5 ile nispeten sınırlı bir artış kaydetmiştir.

Eylül’de yıllık yüzde 17,8 artış gösteren vergi dışı gelirler yılın ilk 9 ayında bir önceki döneme göre yüzde 5,6 azalmış ve 71,3 milyar TL olmuştur. Son 12 aylık dönemde toplam bütçe gelirleri içinde vergi dışı gelirlerin payı 15,1 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki 12 aylık dönemde söz konusu oran yüzde 1,7 idi.

Merkezi bütçenin harcamalar tarafına bakıldığında ise, Ocak-Eylül döneminde toplam harcamalardaki yıllık artışa en önemli katkının cari transferlerdeki yüzde 21,8’lik artıştan kaynaklandığı görülmektedir. Cari transferler içerisinde özellikle sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri ile işveren sigorta primi 5 puan indirimine yönelik harcamalardaki artışlar belirleyici paya sahiptir. Sermaye giderleri de yılın ilk 9 ayında yüzde 29,5 oranında yıllık artışla toplam harcamalardaki büyümeye önemli katkıda bulunmuştur. Böylece faiz dışı harcamalar Ocak-Eylül dönemi toplamında yüzde 17,8 oranında artmıştır. Ancak Eylül ayında faiz dışı harcamalarda yıllık yüzde 11,9’luk düşüş görülmektedir. Faiz harcamaları ise Eylül’de yıllık yüzde 34,6 artışla 8,4 milyar TL, Ocak-Eylül döneminde yıllık yüzde 11,8 artışla 46,6 milyar TL seviyelerinde gerçekleşmiştir. İlk 9 ayda faiz harcamalarındaki artışta dış borç faiz ödemelerindeki yüzde 24,8’lik büyüme etkili olmuştur

Merkezi bütçe dengesi yılın ilk 9 ayında mali genişleme politikalarının etkisiyle önceki yılın aynı dönemine göre bozulma göstermiştir. Eylül ayında ise özellikle cari transfer ve sermaye giderlerindeki düşüşün etkisiyle harcamalarda yavaşlama olmuştur. Özellikle ÖTV ve ithalat vergileri bütçe gelirlerine önemli katkı sağlamaktadır. 2018-2020 dönemi Orta Vadeli Program tahminleri kamunun ekonomik büyümeye desteğinin süreceğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte 2017’de GSYH’ye oranla yüzde 2 olması beklenen bütçe açığının takip eden üç yılda vergilendirme ve harcama politikasına ilişkin önlemler sayesinde daha düşük seviyelerde gerçekleşmesi hedeflenmektedir.