Ekim’de İhracat Rekoru Kırıldı

Açıklanma Tarihi: 30.11.2020

TÜİK ve Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan genel ticaret sistemi (GTS) kapsamında üretilen kesinleşmiş dış ticaret verilerine göre Ekim 2020’de geçen yılın aynı dönemine göre ihracat %5,6 artarak 17,3 milyar dolar, ithalat ise %8,4 artışla 19,7 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylece dış ticaret açığı Ekim 2019’da 1,8 milyar dolar iken 2020’nin aynı ayında %34,4 artarak 2,4 milyar dolara yükselmiştir.

2020’nin ilk 10 ayında ihracat %9,1 azalarak 135,6 milyar dolara düşerken ithalat ise %2,2 artışla 175,9 milyar dolara yükselmiş, böylece dış ticaret açığı %76,2 artışla 40,3 milyar dolar olmuştur. Ekim 2020 itibarıyla son 12 ayın kümülatif dış ticaret açığı ise bir önceki aya göre 0,6 milyar dolar artışla 46,9 milyar dolara yükselmiş ve Ocak 2019’dan beri en yüksek seviyede gerçekleşmiştir.

Ekim’de takvim etkilerinden arındırılmış verilerle önceki yılın aynı ayına göre ihracat %8,7, ithalat ise %11,4 artmıştır. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış verilerle ise ihracat Eylül’deki %6,6’lık artışı takiben Ekim’de %6,9 artarak tüm zamanların en yüksek seviyesinde gerçekleşmiştir. İthalat ise COVID-19 kaynaklı daralmanın ardından Mayıs-Ağustos dönemi boyunca toparlandıktan sonra Eylül’de %0,3 azalmış, Ekim’de ise %4,4 düşüşle son 3 ayın en düşük seviyesinde kaydedilmiştir.

Son dönemde yükselen altın talebinin hafif yavaşlamakla birlikte sürdüğü Ekim’de 1,6 milyar dolarlık altın net ithalatı, dış ticaret açığının en önemli kalemlerinden biri olmuştur. Altın hariç tutulduğunda ithalat 17,7 milyar dolara, dış ticaret açığı ise 0,8 milyar dolara düşmektedir. Buna karşılık petrol fiyatlarındaki ılımlı seyrin etkisiyle enerji açığı 2019’un aynı ayına göre %33,3 azalarak 1,6 milyar dolara gerilemiştir. Böylece 12 aylık toplam altın ticareti açığı 20,8 milyar dolar ile rekor seviyeye yükselirken 12 aylık enerji açığı 25,4 milyar dolar ile 2017 Şubat’tan beri en düşük değerini almıştır. Böylece çekirdek (altın ve enerji hariç) dış ticaret dengesi Ekim’de 0,8 milyar dolar fazla vermiş, ancak bu rakam 2019’un aynı ayına göre %59,2 azalmıştır. 12 aylık toplam çekirdek dış ticaret dengesi ise Eylül’de 0,5 milyar dolar fazla gösterirken Ekim’de 0,7 milyar dolarlık açığa dönüşmüştür.

Ekim’de sektörlerin ihracat performansı belirgin şekilde ayrışmaya devam etmiştir. Yıllık ihracat artışına en yüksek katkılar, %26,9 artan ana metal sanayi, %15,1 artan giyim ve %15,7 artan tekstil ihracatından kaynaklanmıştır. %4,2 artan otomotiv ihracatında toparlanma ivme kazanmıştır. Diğer önemli ihracatçı sektörlerden elektrikli teçhizat %11,2, kimyasallar %2,8, makine-teçhizat %1,6 ihracat artışı sağlarken gıda ihracatı %6,4 düşüş göstermiştir. Rafine petrol ürünleri ihracatının %47,1 azalması toplam ihracat artış hızını 2,3 puan aşağı çekmiştir. İhracatın hızlı gerilediği diğer iki sektör de %17,9 ile bilgisayar-elektronik ve %13,4 ile tütün ürünleridir. Bu gelişmelerle toplam imalat sanayi ihracatı Ekim’de yıllık %5,9 artarken yılın ilk 10 ayında 2019’un aynı dönemine göre %9,4 azalmıştır.

Ekim’de ithalattaki sert artışta en etkili, unsur taşımacılık araçları talebindeki (sanayi için taşımacılık araçları, ya da tüketiciye yönelik binek otomobil) sıçrama olmuştur. İthalatın en önemli kalemi olan ara mal ithalatı yıllık %1,7 daralsa da bunun asıl nedeni enerji faturasındaki düşüştür. Ara mal ithalatının en önemli kalemi olan “sanayi için işlem görmüş ham maddeler”de %6,5 ithalat artışı yaşanmıştır. Diğer yandan, taşımacılık ürünleri hariç sermaye malı ithalatının %21,5 artarak 2,5 milyar dolara ulaşması, 1 yıl öncesine göre yatırım eğiliminin güçlendiği sinyali vermektedir. Ekim’de binek otomobil hariç tüketim malı ithalatı ise %10,9 azalarak 1,3 milyar dolara gerilemiştir.

Özetle, Türkiye dünya genelinde devam eden pandemiye rağmen son çeyrek başı itibarıyla ihracat rekoru kırarken toplam ticaret hacminde de pandemi öncesi seviye aşılmıştır. Salgının bazı sektörlerin talebi üzerinde devam eden etkileri nedeniyle sektörler arasında ayrışma sürmektedir. İthalatta ise ekonomik aktivitenin toparlanmasına bağlı ara mal talebinin yanı sıra TCMB’nin altın talebi etkili olmakta, otomobil harici dayanıklı tüketim malı ithalatı ise sınırlı seyretmektedir. Öte yandan Kasım’dan itibaren salgının özellikle Avrupa’da etkili olan ikinci dalgası ve Türk malları aleyhine bazı Ortadoğu ülkelerinde uygulanan kampanyalar ihracat performansını etkileri bakımından takip edilecektir.