Ekim Ayı Bütçe Açığına Faiz Ödemeleri Damga Vurdu

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri, Ekim 2014

Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, 2013 Ekim ayında toplam 3,2 milyar TL olarak gerçekleşen bütçe açığı 2014’ün aynı ayında 3 milyar TL’ye gerilemiştir. 2013 Ekim’de 0,8 milyar TL açık gösteren faiz dışı bütçe dengesi 2014 Ekim ayında 4 milyar TL fazla olarak gerçekleşmiştir. Bütçe dengesi ile faiz dışı denge arasındaki bu farkın kaynağı, faiz harcamalarında yıllık bazla yüzde 190 olarak gerçekleşen artıştır. Maliye Bakanlığı 7 milyar dolar olarak gerçekleşen faiz harcamasının vadesi gelen borçlarla ilgili olduğunu açıklamıştır.

2013’ün Ocak-Ekim döneminde 7,6 milyar TL olan bütçe açığı 2014’ün aynı döneminde yüzde 94,9 artış göstererek 14,9 milyar TL’ye yükselmiştir. Geçen yılın ilk on ayında 38,6 milyar TL olan faiz dışı fazla ise Ocak-Ekim 2014 döneminde yüzde 21,4 azalmış ve 30,3 milyar TL’ye gerilemiştir. Bu gelişme, söz konusu dönemde bütçe harcamalarının gelirlerden daha hızlı bir artış kaydetmesinden kaynaklanmıştır. Toplam merkezi bütçe gelirleri Ocak-Ekim döneminde yıllık bazda yüzde 8,6 artarken, harcamalardaki artış yüzde 10,6 olmuştur. TÜFE enflasyonundan arındırıldığında bu durum harcamalarda yüzde 1,5 artışa, gelirlerde ise yüzde 0,3 oranında reel azalmaya denk düşmektedir.

Ocak-Ekim 2014 döneminde 258,7 milyar TL olarak gerçekleşen vergi gelirleri toplam merkezi bütçe gelirlerinin yüzde 82,4’ünü oluşturmuştur. 2014 yılında yavaşlayan yurtiçi talebin doğal sonucu olarak hem yurtiçinde toplanan hem de ithalattan alınan KDV gelirinde yavaşlık söz konusudur. Yılın ilk 10 ayında toplam KDV gelirleri yalnızca yüzde 1 azalırken ithalattan alınan KDV yalnızca yüzde 3,5 oranında artış göstermiştir. Bununla birlikte ilk 10 aylık dönemde ÖTV gelirlerinde yüzde 5 ile görece daha hızlı bir artış söz konusudur. Bu artışta dayanıklı tüketim mallarından alınan vergi gelirlerindeki yükselişin yanı sıra motorlu taşıtlar vergisi ile alkollü içki ve tütün ürünlerinden alınan vergi zamlarının da payı olmuştur. Ekim ayı ÖTV tahsilatı verileri yılın son çeyreğine girilirken tüketim talebinde göreli olarak hafif bir canlılık olduğu izlenimi vermektedir.

Merkezi bütçenin harcamalar tarafına bakıldığında ise Ekim 2014 ayında bütçe harcamalarının en önemli kalemi olan cari transferlerde yüzde 11,3’lük düşüş dikkat çekmektedir. Bununla birlikte mal ve hizmet alımları ile SGK primleri ve personel giderlerinde artış sürmüştür. Ocak-Ekim döneminin tamamına bakıldığında ise cari transferlerin yüzde 10,3 arttığı, faiz harcamalarının ise yüzde 2,1 oranında gerilediği görülmektedir.

Yılın ilk on ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla bütçe dengesi görece bozulmuş olmakla birlikte, yılın tamamı için 33,3 milyar TL olan program hedefine karşılık Ocak-Ekim dönemi bütçe açığının henüz 14,9 milyar TL olması olumlu bir gelişmedir. Aynı şekilde yıllık 18,7 milyar TL olan bütçe hedefine karşılık, faiz dışı fazla 30,3 milyar dolar gibi yüksek bir seviyededir. Ekim’de faiz dışı harcamalardaki yüzde 1,9’luk gerileme bütçe açığının ılımlı bir seviyede gelmesine katkıda bulunmuştur. Diğer taraftan, kamu harcamalarının önemli bir kısmının (2013’te yüzde 12) Aralık ayına yığıldığı, yaklaşan genel seçimlerle birlikte harcamaların artabileceği, ılımlı seyreden iç talep ve ithalat nedeniyle vergi gelirlerinin bir süre daha zayıf seyretme olasılığı mevcuttur.